Benm dejavum o kadar kötü ki ne gerçek ayırt edemiyorum

Birkaç yıl önce çok sık görülen bir öğleden sonra, olağandışı bir şey oldu bana.

Ani bir baş dönmesi hissi yaşadığımda dolu bir doğu Londra parkında ağacın altında uzanırken hemen ezici ve yoğun bir aşinalık hissi izledi.

Çevremdeki insanlar kayboldu ve kendimi yüksek altın buğday alanının ortasında tartan bir piknik örtüsü üzerine yatarken buldum. Hafıza zengin ve detaylıydı. Buğday kulaklarının sallantıını, onlardan fırlayan bir hafif esinti olarak duyabildim. Boynumun arkasında sıcak güneş ışığı hissettim ve kuşların tekerlekli olmasını ve üzerimden yüzmesini izledim.

Keyifli ve son derece canlı bir hatırlama oldu. Sorun aslında asla olmadığıydı. Yaşadığım şey çok yaygın bir zihinsel yanılsamanın aşırı bir şekli idi: Déjà vu.

Anılarımızı kutsal olarak görüyoruz. Batı felsefesinin en temel öğretilerinden biri de Aristo tarafından kuruldu. Yenidoğan bir bebeği, bir çocuğun büyüdükçe kademeli olarak doldurulan ve bilgi ve tecrübe biriktiren bir tür boş defter olarak gördü.

Pat Long'un ilk vizyonu altın bir buğday alanında oturmaktı (Kredi: iStock)

Bir ayakkabı bağı kurup bağlamamıza ya da ilk gününüzü okula çağırma biçimi olsun, hatıralar günümüzde gezinmemize yardımcı olan otobiyografik haritayı oluşturuyor. Eski televizyon reklamlarından Jingle'lar, en son ikinci başbakanın adı, bir şaka punchline: anılar bireysel kimliklerin kurucu parçalarıdır.

Çoğu zaman hafıza sistemleri, arka planda sessizce çalışır; günlük hayatın işini yaşarız. Verimliliklerini verildikçe alıyoruz. Onlar başarısız olana kadar.

Son beş yıldır beynimin sağ tarafındaki lemon-boyutlu tümörün büyümesinden ve nihai olarak çıkarılmasından kaynaklanan epileptik nöbetleri geçiriyorum. Teşhisi yapmadan önce sağlıklı ve sağlıklı göründüm: 30'lı yaşların ortalarındaydım ve hiçbir belirti göstermedim. Öğleden sonra, ilk kaydedilen nöbetimi çektiğimde mutfak zeminde iki siyah gözle uyandığımda.

Benim atmosferimin en belirgin özelliği şimdiye kadar o anın geçmişte bir noktada yaşadığı çarpıcı duygusudur

Nöbetler veya uyanlar, beyinde beklenmedik bir elektriksel deşarj sonrasında ortaya çıkar. Genelde "aura" adı verilen bir şey gelir, ana olay başlamadan birkaç dakika öncesine kadar devam eden küçük önsezi hareketleri. Bu aura doğası hastadan hastaya farklılık gösterir. Bazı insanlar, nöbetin başlangıcında synaesthesia, aşırı öfori ve orgazm yaşarlar. Benim kendi görüş açılardan ani kaymalar, hızla artan kalp atışı, kaygı ve ara sıra işitsel halüsinasyon ayırt edilerek, neredeyse heyecan verici sondaj değildir.

Öncü İngiliz nörolog John Hughlings Jackson epileptik atmosferi tanımlayan ilk kişi oldu; 1898 yılında, ayırdedici özelliklerinin, genellikle divas hissi yanında, canlı hafıza benzeri sanrılar içerdiğini gözlemledi. Bir hasta ona "Eski sahneler geri döndü" dedi. "Ben hissediyorum," dedi başka bir "garip bir yerde."

Benim atmosferimin en belirgin özelliği şimdiye kadar geçmişte bir anda yaşadığımın çarpıcı duygusudur - hiç olmadığım halde. En yoğun nöbetlerim sırasında ve bir hafta kadar sonra, bu ön tanıma duygusu o kadar yaygın ki, yaşanan olaylar ve rüyalar arasındaki, hatıralarla, sanrılarla hayaletlerim arasındaki farkı rutin olarak araştırmaya çalışıyorum.

Ben epilepsi başlangıcımdan önce herhangi bir düzenlilikle gerçekleşen dejavu hatırlamıyorum. Şimdi, nöbetin bir parçası olarak olsun olmasın, günde 10 defaya kadar değişen derecelerde meydana gelir. Bu bölümlerin ne zaman ve niçin ortaya çıktıklarını açıklamak için herhangi bir model bulamıyorum, yalnızca, genellikle kaybolmadan önce bir nabız uzunluğu boyunca sürdükleri için.

Epilepsili dünyadaki yaklaşık 50 milyon kişinin çoğunda uzun süreli bellek azalışı ve psikiyatrik problemler yaşanmaktadır. Ve deneyimlediğim gerçek ve kurgusal bulanıklığın bir gün bir çeşit mani yaratıp çıkarmayacağını merak etmem benim için zor. Déjà vu hakkında daha fazla bilgi edinmeye çalışarak, aynı 'garip yerden' gerçeğe geri dönme yolumdan asla vazgeçmemeyi umuyorum.

***

Catch-22'de, Joseph Heller, déjà vu'yu "bir önceki zaman ya da varlıkta daha önceden aynı durumu yaşamış garip, gizli bir sansasyon" olarak nitelendirdi. Peter Cook, bunu bir dergi sütununa kendi yoluna koydu: "Hepimiz bir zamanlar ya da başka bir yerde, daha önce olup bitenleri bunun daha önce meydana geldiğini hissettiren bir dejavu duygusu vardı."

Déjà vu, Fransızlar tarafından daha önce görülmüş olduğu için hafızanın tuhaflıklarından biridir. 50 farklı anketten yapılan araştırmalar, sağlıklı insanların yaklaşık üçte ikisinin aynı anda dejavu yaşadığını gösteriyor. Çoğunluk için, bir merak ya da hafif derecede ilginç bir bilişsel illüzyon olarak atılır.

Déjà vu anlık ve kısa sürerse de, déjà vécu (şimdiye kadar yaşadı) çok daha rahatsız oluyor. Déjà vu'nun aksine, diva vécu, bir dizi olayın daha önce yaşamış olduğu hissini içerir. Dahası, dejavu'nun şaşırtıcı yönü ve anında kabul edilebilir kalitesinden yoksun.

Parkta o gün paramedik bir omzumu sarsmaya başlayınca piknik örtüsü ve buğday alanıyla ilgili vizyonum kayboldu.  

Normal déjà vu deneyiminin tanımlayıcı bir özelliği, bunun gerçek olmadığını anlamasıdır. Déjà vu ile karşılaşan beyin, bir tür mantık kontrolü yapar, daha önceki tecrübenin objektif kanıtını araştırır ve sonra onu yanılsamayla incitir. Déjà vécu'lu kişilerin bu kabiliyetlerini tamamen kaybettiği biliniyor.

Déjà deneyimi konusunda önde gelen uzmanlardan biri olan Profesör Chris Moulin, İngiltere'nin Bath şehrinde bir hastanede bir hafıza kliniğinde çalışırken karşılaştığı bir hastayı anlatıyor. 2000 yılında Moulin, 80 yaşındaki eski bir mühendis olan AKP'yi referans alan yerel bir GP'den bir mektup aldı. Demansa bağlı kademeli beyin hücresi ölümü sonucunda AKP artık kronik ve sürekli déjà vu: déjà vécu'dan mustaripti.

AKP, neler izlediğini bildiği için televizyon izlemeyi bıraktığını ya da gazeteyi okumaktan vazgeçtiğini iddia etti. "Karısı, daha önce hayatında olan her şeyi hissettiren birisi olduğunu söyledi" diyor Moulin, şimdi Fransa'nın Grenoble kentindeki Laboratoire de Psychologie et NeuroCognition CNRS adresinde. AKP, kliniği ziyaret etme fikrine direnmekteydi, çünkü hiç olmadığı gerçeğine rağmen orada olduğu gibi hissetti. Moulin'e ilk kez tanıtıldığında, adam daha önce tanıştığı vesilelerle ilgili belirli detayları verebileceklerini iddia etti.

Günlük hayatın işini yaşarken hafıza sistemlerinin çoğu sessizce arka planda çalışır (Kredi: iStock)

AKP kendine özgü bir farkındalığa sahipti. Moulin, "Eşi daha önce hiç görmediyse, bir televizyon programında neler olabileceğini nasıl öğrenebileceğini ona soracaktı" diyen Moulin, "Nasıl bilebilirim? Benim bellek problemim var. '"

Parkta o gün, paramedik bir omzumu sarsmaya başladığında, piknik örtüsü ve buğday alanıyla ilgili vizyonum kayboldu. Hatıralarım halüsinasyonlar olmasına rağmen, hâlâ otobiyografik hafıza kadar geçerli sayılıyordu. Moulin bunu bir görüntünün bir şekilde bir gerçeklik duygusu ile örülmüş olduğu bir "déjà" deneyimi türü olarak sınıflandırır.

"Déjà vu'nun bir aşinalık duygusundan kaynaklandığına duyduğumuz duygu," diyor. "Sadece bir şeyin üzerinde 'ölüme' hissi hissetmektense, fenomenolojik bir özelliği olan bir şey akla geliyor, bu da gerçek bir anılacak gibi görünüyor."

Moulin'in diğer hastaları, kognitif bilim insanlarının durumlarından habersiz oldukları veya fantaziden anıları anılacak kapasiteden yoksun oldukları "anosognozik" eğilimleri sergilediler. Mélin, "Ben, divanın duygularının o kadar güçlü olduğunu ve onun için otobiyografik hatıralar gibi olduğunu söyleyen bir kadınla konuştum" diyor Moulin. "Ona olan bazı şeylerin hayli fantastik; Helikopter uçuşu yapma anıları olurdu. Bu hatıralar üstesinden gelmek zordu, çünkü bir şeyler olup olmadığını öğrenmek için uzun süre harcamak zorunda kaldı. "

Déjà vu deneyimleri çok geçici ve kısa ömürlü olabilir, bu da klinik koşullarda yeniden oluşturulamayacak kadar neredeyse imkânsızdır.  

Moulin, AKP ile ilk karşılaşmasının ardından, divanın nedenlerine ve öznel duyguların günlük bellek süreçlerine nasıl müdahale edebileceğine ilgi duymaya başladı. Lejez'in Psikolojik Bilimler Enstitüsü'ndeki Dil ve Bellek Laboratuarı'ndaki meslektaşları ve meslektaşları, divanın vu nedenlerini açıklayan çok az güvenilir literatürün bulunduğunu keşfederek, epileptik ve diğer hafıza kusurlarını okuyan Sağlıklı beyindeki déjà deneyimleri hakkında sonuçlar ve genel olarak bilincin işleyişi için déjà vu'nun ne anlama geldiğini keşfedin.

Déjà vu deneyimleri o kadar geçici ve kısa ömürlü olabilir ki, klinik koşullarda yeniden yaratılması neredeyse imkansızdır. Karşılaştıkları iş, o zaman, bir şişede yıldırım yakalamaya çalışılıyordu.

***

Émile Boirac, Viktorya döneminin tipik gözlemciliğine ilgi duyan 19. yüzyıl psişik araştırmacısı ve parapsikologdu. 1876'da Fransız felsefe günlüğüne yeni bir şehre girme tecrübesini anlatmak için yazdı ancak daha önce ziyaret ettiği sanki hissetti. Boirac deja vu kelimesini icat etti. Bunun bir çeşit zihinsel yankı ya da dalgalanma kaynaklı olduğunu ileri sürdü: Yeni deneyiminin daha önce unutulmuş bir anı hatırladığı.

Bu teori yine de makul olarak değerlendirilse de, müteahhit deneyimlerini açıklama girişiminde bulunulması, daha tuhaf olanlara doğru yönelmiştir.

Sigmund Freud'un 1901 tarihli "The Psychopathology of Gündoğumu" adlı kitabı, Freud slipinin doğasını keşfetmek için en ünlüdür; ancak hatırlama sürecindeki diğer kusurları da tartışmaktadır. Kitap bir kadın hastanın déjà deneyimlerini belgeliyor: ilk defa bir arkadaşınızın evine girdiğinde, kadın daha önce ziyaret ettiği duygusu yaşıyor ve evin her bir ardındaki odayı girmeden önce bildiklerini iddia ediyordu.

Bir Viktorya'lı davada, bir kadın arkadaşının yeni evinin düzenini bildiğini iddia etti (Kredi: iStock)

Freud'un hastası evin içine girerken yaşadığı şey, özellikle de déjà visité veya 'zaten ziyaret edilmiş' olarak tanımlanacaktır. Freud, kadının bilinçsiz arzusu ile benzer bir durumla karşı karşıya kaldığında bastırılmış bir fantazinin tezahürü konusundaki düşüncelerini diya ziyaretine atfetti.

Yine, bu teori bütünüyle gözden düşürüldü, ancak tipik olarak Freud, aynı zamanda déjà vu'nun, annenin cinsel organlarına ilişkin bir tespite geri döndürülebileceğini de önermişti; tek yer, "tek kişi böyle bir inancı ile, Daha önce orada bulundunuz ".

Déjà vu'nun kabul edilen bilimsel tanımı, Güney Afrika nöropsikiyatristi Vernon Neppe tarafından 1983'de "şimdiki tecrübenin tanımlanmamış geçmişi ile aşinalıkta öznel olarak uygunsuz bir izlenim" olarak formüle edildi. Ayrıca 20 ayrı déjà deneyim biçimi tespit etti. Hepsinin görme ile ilgisi yoktu: Chris Moulin'in hastalarından biri doğumdan bu yana kör olan fakat henüz dejavu yaşadıklarını iddia eden bir adamdı; Népéé'nin jéjà deneyimleri tanımlamaları arasında déjà senti (zaten hissettim) ve déjà entendu (zaten duyulmuştur) var ).

Freud'un sadece bir nevi psikolojik olgu olarak teşhircilik meselesi olarak teşhisi, déjà deneyimlerine ilişkin açıklamaları absürd mistiklere doğru kaydırmanın talihsiz etkisine sahipti.

Birçok kişi, dejavu'yu günlük bilişsel deneyim alanının dışına çıkarmazlar  

1991'de Gérup'un divaziye karşı tutum tutkunları tarafından yapılan bir ankette astroloji, paranormal aktivite ve hayaletlerle ilgili sorular yer aldı. Birçok kişi, cazibe merkezlerinin günlük algısal deneyim alanının dışında olduğunu düşünürler, çeşitli krank ve çatırtılar, aşırı duygusal algılama, yabancı kaçırma, psikokinezi ya da geçmiş yaşamların kanıtlarını kabullenemeyeceğini iddia ederler.

Özellikle bu son açıklama hakkında şüphe uyandırmam zor değil, fakat bu saçma teoriler, dejavu'nun ana akım bilimden çok az ilgi gördüğü anlamına geliyor. Ancak Émile Boirac'ın icat ettiği yaklaşık 150 yıl sonra, Chris Moulin gibi araştırmacılar, nörobilimci Read Montague'nin unutulmaz bir şekilde beyindeki "ıslak bilgisayar" olarak adlandırdığı sistem hatalarını neye neden olduğunu anlamaya başlıyor.

***

Hipokampus çok güzel görünümlü bir şey. Memeli beyni beynin dibinde simetrik olarak yerleştirilen iki hipokampı içerir. 'Hipokampus', denizatı için kullanılan eski Yunanca bir kelimedir ve bir deniz felcinin narin kuyruğunun uzun burnunu karşılamak için kendisini sarması şeklinde bir benzerlik vardır. Son 40 yılda, bu hassas yapıların ne yaptığını gerçekten anlamaya başladık.

Bilim adamları anıları, dosyalama kabinindeki belgeler gibi, tek bir yerde, düzenli olarak birlikte düzenlenmiş olarak düşünmekteydiler. Bilinçli sinirbilimci Prof. Endel Tulving, anıların aslında iki ayrı grubun birine ait olduğu teorisini önerdiği 1970'lerin başında bu fikir birliği bozuldu.

Tulving'in "semantik bellek" olarak adlandırdığı şey, kişisel deneyimlerden bağımsız olarak, kişilik üzerinde hiçbir gerçek yönü olmayan genel gerçekleri ifade eder. Bu arada "Anıtsız anılar", yaşam olaylarını veya deneyimleri hatırlatmaktır. Doğal Tarih Müzesinin Londra'da olması semantik bir anı. 11 yaşındayken okul gezisinde ziyaret ettiğim zaman epizodiktir.

Belki bir müzeyi ilk ziyaret ettiğimizde anıların bir yerde saklandığı düşünülürdü (Credit: iStock)

Beyin görüntüleme alanındaki ilerlemelerin yardımıyla Tulving, bölümsel anıların beyindeki farklı noktalardaki küçük bilgi parçaları olarak üretildiğini ve daha sonra tutarlı bir bütün olarak yeniden bir araya getirildiğini keşfetti. Bu süreci gerçekte tekrarlayan anıları yaşamak gibi görüyordu. "Hatırlamak," 1983'te "zihinsel zaman yolculuğu, geçmişte olan bir şeyi yaşamak gibi bir şey" dedi.

Bu bellek sinyallerinin çoğu, hipokampüs ve onu çevreleyen alan tarafından ortaya çıkmıştı; bu, hipokampüsün, temporal lob tarafından işlenmiş bilgiyi alma, daha sonra sıralamayı, dizine eklemeyi ve epizodik bellek olarak dosyalamayı sağlayan beyin kütüphanecisi olduğunu düşündürüyordu. Tıpkı bir kütüphaneci konuya veya yazara göre kitaplar sipariş edebileceği gibi, hipokampüsler anılar arasındaki ortak özellikleri tanımlar. Benzetme ya da aşinalık kullanabilir; Örneğin, çeşitli müze ziyaretlerinin tüm anılarının bir araya getirilmesi. Bu ortaklıklar daha sonra, gelecekteki geri çağırma için bölümsel anıların kurucu kısımlarını birbirine bağlamak için kullanılır.

Epilepsili, nöbetleriyle dekariyi tetikleme eğiliminde olan insanların nöbetleri beynin belleğe en çok karıştığı bölümden kaynaklandığı tesadüftür. Ayrıca temporal lob epilepsisinin epizodik hafızayı semantik bellekten daha fazla etkilediğini öğrenmek de şaşırtıcı değildir. Kendi epilepsimim temporal lobda ortaya çıkar; serebral korteksin kulak arkasına sıkışmış olması ve esas olarak gelen duyusal bilgilerin işlenmesinden sorumlu olmasıdır.

Déjà vu hakkındaki deneyimlerim, beyin cerrahımı sonrasında uzun süren iyileşme döneminde başladı.

Profesör Alan S Brown, The Déjà Vu Experience adlı kitabında, deja vu için 30 farklı açıklama öneriyor. Ona göre, tek başına bir déjà deneyimi yaşatmak için yeterli olabilir. Brown, epilepsi gibi biyolojik bir işlev bozukluğunun yanı sıra stres veya yorgunluğun dejavusa neden olabileceğini yazmaktadır.

Déjà vu'yla ilgili deneyimlerim beyin ameliyatımın ardından uzun süren iyileşme sürecinde başladı, neredeyse tamamen kapalı alanda geçirdim, çoğunlukla afyonlarla sedasyona giren, eski filmleri uyuyan ve izleyen bir dizi yarı bilinçli halin içine girip çıkmıştı. Bu iyileştirici alacakaranlık durumu beni yorgun düşürerek, duyusal bilginin bir kısmını alarak veya komada olma noktasına rahatlatarak, déjà deneyimlerine daha duyarlı hale getirebilirdi. Ama durumum açıkça olağandışı bir şeydi.

Brown da bölünmüş algı teorisi denilen şeyin savunucusudur. İlk defa 1930'larda Dr Edward Bradford Titchener tarafından tanımlanan bölünmüş algılama, beynin çevresi için yeterince dikkat etmediği zamanı ifade eder. Titchener, bir dükkan vitrini ekranından rahatsız edilmeden önce meşgul bir sokaktan geçmek için bir insanın örneğini kullandı. "Geçerken," diye yazdı, "sen neden şu caddeyi geçtim" diye düşünüyorsun; Sinir sisteminiz tek bir tecrübenin iki aşamasını kopardı ve ikincisi daha önceki bir tezin tekrarı olarak görünüyor. "

Déjà vu duygusu, bir yol geçmek ve mağaza vitrini ekranından rahatsız etmek gibi "bölünmüş algı" ya benzeyebilir (Kredi: Getty Images)

Geçen yüzyılın çoğunda, bu düşünce, divanın vukuatının makul bir tetikgesi olarak kabul edildi. Diğer yaygın bir açıklama, Boston'da bir gazi hastanesinde çalışan bir doktor tarafından sunulan bir açıklama oldu. 1963 yılında Robert Efron, divanın bir çeşit işleme hatasından kaynaklanabileceğini önermiştir: Beyin olayları temporal lob yoluyla asimile edip, o zaman ne olduklarını belirlemek için onlara zaman damgası eklemeden önce sorumlu olduğuna inanıyordu.

Efron, dejavu'yu, o zaman damgasını görüp ekleme arasındaki gecikmeden kaynaklandığını gördü: işlem çok uzun sürerse, beyin bir olay yaşandığını düşünürdü.

Ancak Alan Brown ve Chris Moulin, hipokampüsün anıları aşinalıklara göre çapraz referans yaparak indeksleme biçimi, divanın vukuatının daha olası bir nedeni olduğuna katılıyor.

Brown, "İnançımıza ön eleştiri denemesi, beynin aşinalık değerlendirmelerini gerçekleştiren alanın spontan aktivitesi ile tetiklenir" diyor. Muhtemelen, o, hipokampus çevreleyen alanda ve büyük olasılıkla beynin sağ tarafında diyor. Limon şeklinde bir deliğim olduğu kesin nokta.

***

Duke Üniversitesi Psikoloji ve Sinirbilim Bilim Dalında, Alan Brown ve Elizabeth Marsh, Brown'un tejavu deneyimlerine, hipokampüsün anıları gruplama işini yaptığı bir hatadan kaynaklandığını test etmek için bir deney yapmıştı. Deneyin başlangıcında, Marsh ve Brown'un üniversitelerinden (Duke ve Dallas'daki Güney Metodist Üniversitesi'nden öğrenciler) iki kampüste yerlerin - yurt odalarında, kütüphanelerde, sınıflarda - fotoğraflarının kısaca gösterildi.

Bir hafta sonra öğrencilere aynı resimler gösterildi, bu kez sete yeni resimler eklendi. Fotoğrafların tüm yerlerini ziyaret edip etmedikleri sorulduğunda, öğrencilerin bir kısmı evet yanıtladı - söz konusu fotoğraf rakibin kampusundaysa bile. Birçok üniversite binası aynı görünüyor, bu nedenle öğrencilerin gerçekte hangi yerleri ziyaret ettiği konusunda karışıklık tohumu ekleyerek, Brown ya da Marsh, bir imajın veya tecrübenin yalnızca bir unsurunun beynin tanıdık birisi çağırması için yeterli olabileceğine karar verdiler bellek.

Temporal lobun bir yerinde, hatırlama sürecini düzenleyen bir mekanizma var

Chris Moulin ve Leeds Üniversitesi Üniversitesi meslektaşı Dr Akira O'Connor, 2006 yılında laboratuvar koşullarında déjà vu'yu yeniden yaratmıştı. Amaçları, bir deneyim kaydı yapan beyin arasındaki farkı araştırarak bellek alımı süreci hakkında daha fazla bilgi edinmekti. Bu duygu aynı tecrübenin daha önce gerçekleşip gelmediğini kontrol eder.

Moulin, divanın vü "panik ya da stresle gelen ya da başka bir şey hissi tetikleyen bir şeyin anlık bir şekilde aşırı yorumlanmasından kaynaklandığını belirtiyor. Beynin bu heyecan verici kısmı var ki bu sadece ortamı hep aşinalık arıyor. "Diyor ve" déjà vu'da bir şeyler devam ediyor, bu da demek oluyor ki daha önce gelen diğer bazı bilgiler var "dedi. Bu tanıdık olamaz. '"

Moulin, beynin bir ucunda görsel belleğin tamamen başarılı bir şekilde yorumlanmasına ve diğer taraftan daimi bir şekilde dejé vécu'nun tam bir durumuna kadar değişen bir dizi bellek alımı modeli kullandığına karar verdi. Yelpazedeki bazı noktalarda, diva vécu kadar ciddi değil, aynı zamanda beynin çalışması gerektiği kadar sorunsuz da bulunmaktadır.

Déjà vu'nun hissi genellikle insanlar rahat ve tanıdık bir ortamda ortaya çıkar (Credit: iStock)

Moulin ayrıca temporal lobdaki bir yerde hatırlama sürecini düzenleyen bir mekanizma olduğunu önermektedir. Bununla ilgili problemler - temporal lob epilepsiminin neden olduğu gibi - hastaları, onlardan daha önce hiç olmadıklarını, onları bir Moebius bellek şeridinde sonsuza dek etkili bir şekilde yakalayabildiklerini bildirmelerini sağlamak için herhangi bir geri dönüş almadan bırakabilir.

Peki neden normalde sağlıklı insanlar karşılaşıyor?

Brown, déjà vu'nun sağlıklı insanlara yılda yalnızca birkaç kez başına geldiğini, ancak çevresel faktörler tarafından uyarılabileceğini önermektedir. "İnsanlar bunu çoğunlukla içeride olduklarında deneyimliyorlar" diyor ve ekliyor: "Boş zaman faaliyetleri ya da rahatlama yapmak ve arkadaşları arasında; Yorgunluk ya da stres sıklıkla illüzyona eşlik eder "dedi. Déjà vu nispeten kısa (10-30 saniye) olduğunu ve akşamları sabahtan ve hafta sonundan hafta içi vakalardan daha sık olduğunu söylüyor.

Bazı araştırmacılar rüyaları hatırlama ve déjà vu'yu yaşama olasılığı arasında bir bağ olduğunu iddia ediyor. Déjà vu'nun kadınlar ve erkekler arasında eşit olarak gerçekleşmesine rağmen, genç insanlarda daha iyi görülmesine rağmen, iyi seyahat edilenlerin daha yüksek gelir elde ettikleri ve siyasal ve sosyal görünümleri liberalle daha uyumlu olduklarını öne sürüyor.

"Bunun için bazı makul açıklamalar var," dedi bana. "Seyahat edenler daha garip tanıdıkları yeni bir ortamla karşılaşmak için daha fazla fırsat buluyor. Liberal inançları olan insanlar, alışılmadık zihinsel tecrübelere sahip olduklarını itiraf ederler ve bunları çözmeye istekli olurlar. Muhafazakar bir zihniyet, garip zihinsel olaylara sahip olduklarını itiraf etmekten kaçınır, zira bunlar kararsız olduklarının bir işareti olarak görülebilirler.

Tekrarlanan déjà vu'nun şok edilmesi fiziksel değil, mutlaka değil, bunun yerine bedensel olarak hastalanmayı hissettiren bir çeşit psişik ağrıya neden olur

"Yaş sorunu bir bilmecedir, çünkü hafıza genellikle yaşımıza gelinceye kadar tuhaflaşır, aksine diğer yollardan daha ilginçtir. Gençlerin deneyimlerine daha açık olduklarını ve alışılmadık zihinsel olaylarla daha fazla bağlantı kurduğunu tahmin ediyorum. "

Déjà vu'nun ilk kapsamlı çalışmalarından biri, 1940'larda Morton Leeds adında bir New York lisans öğrencisi tarafından yapıldı. Leeds, sıklıkla gerçekleşen déjà deneyimlerinin olağanüstü detaylı bir günlüğünü tuttu ve bir yıl boyunca 144 bölümle ilgili not aldı. Yazdığı bu bölümlerden biri "beni neredeyse mide bulandırması kadar güçlü" idi.

En son nöbetlerimi takiben benzer bir şey yaşadım. Tekrarlanan déjà vu'nun şoku fiziksel değil, mutlaka değil, bunun yerine bedensel olarak hastalanmayı hissettiren bir çeşit psişik ağrıya neden olur. Rüya görselleri aniden düşüncelerini kesintiye uğratır. Konuşmalar zaten gerçekleşmiş gibi görünüyor. Bir fincan çay hazırlamak ya da belirli bir gazete başlığını okumak gibi sıradan şeyler bile tanıdık görünüyor. Bazen bir fotoğraf albümünden geçtiğimi hissediyor, ancak aynı resim tekrar tekrar üretiliyor.

Bir fincan çay yapmak gibi basit hareketler bile karışıklığa neden olabilir (Kredi: iStock)

Bu duyumlardan bazıları diğerlerinden daha kolay çıkarılır. Déjà vu'nun nedenlerine bir cevap bulmaya yaklaşmak, aynı zamanda yaşamak için en zor olanlar olan daha ısrarlı déja bölümlerim için bir tür yaklaşıma yaklaşmak anlamına geliyor.

Bu parçayı tamamlamadan önceki gece başka bir ele geçirme olayım oldu. Aniden, bu kapanış cümleleri yazmak için oturup yoğun bir anı yaşadığım için son tarih aklımdaydı. Ertesi gün bitmiş makaleyi okuyacak kadar soğukkanlılığımı geri kazandığımda boş alan dışında bir şey yoktu. Başka bir yanılsamaydı. Şimdi aslında bu sonuca yazıyorum. Déjà vu gibi ünlü bir solistecilik ödünç almak.

Bu  makale  başlangıçta çıktı  Mozaik  ve Creative Commons lisansı altında burada yeniden yayınlanması.